Kawa jest jednym z najpopularniejszych napojów na świecie, a jej wszechstronność sprawia, że stanowi centralny element codziennego życia wielu osób. Wśród miłośników kawy szczególną uwagę przykłada się do jakości ziaren, które mają kluczowy wpływ na smak, aromat oraz właściwości napoju. Kiedy mówimy o kawie ziarnistej, warto zrozumieć różnice między poszczególnymi rodzajami ziaren, ich pochodzeniem, profilami smakowymi i metodami uprawy. Artykuł ten ma na celu przedstawienie najważniejszych rodzajów kawy ziarnistej, w tym ich charakterystyk, sposobów uprawy, oraz wskazówek dotyczących wyboru najlepszych ziaren do parzenia.
1. Wprowadzenie do świata kawy ziarnistej
Kawa ziarnista to forma kawy, która jest dostępna w postaci całych ziaren, które przed zaparzeniem są mielone. Jest to preferowana forma kawy przez koneserów, ponieważ pozwala na zachowanie pełnej świeżości smaku i aromatu. Ziarna kawy pochodzą z owoców kawowca – rośliny z rodziny Rubiaceae. Istnieje wiele różnych gatunków kawy, ale największą popularnością cieszą się dwa: Coffea arabica i Coffea canephora (znana również jako robusta). Jednak różnorodność kawy nie kończy się na tych dwóch rodzajach. Istnieją także inne gatunki, a także różne metody uprawy, które znacząco wpływają na końcowy profil smakowy.
2. Podstawowe gatunki kawy
2.1. Arabica (Coffea arabica)
Arabica jest najpopularniejszym gatunkiem kawy na świecie, stanowiącym około 60-70% globalnej produkcji. Jest ceniona za swój wyjątkowy smak, delikatny profil i subtelny aromat. Ziarna arabiki mają mniejszą zawartość kofeiny w porównaniu do robusty, co przekłada się na łagodniejszy smak.
• Smak i aromat: Kawa arabica charakteryzuje się delikatnym, kwiatowym smakiem, z nutami owocowymi, czekoladowymi, orzechowymi oraz często z lekką kwaskowatością. W zależności od regionu uprawy, może mieć także aromaty przyprawowe, miodowe lub ziołowe.
• Uprawa: Arabika rośnie w wyższych, chłodniejszych regionach o odpowiedniej wysokości (powyżej 1000 metrów n.p.m.). Wymaga dużej precyzji w uprawie, przez co jest bardziej wymagająca niż robusta.
• Regiony produkcji: Arabica uprawiana jest w Ameryce Łacińskiej, w tym w Brazylii, Kolumbii, Etiopii, Gwatemali, Hondurasie, oraz w Afryce Wschodniej i Azji Południowo-Wschodniej.
2.2. Robusta (Coffea canephora)
Robusta to drugi najczęściej uprawiany gatunek kawy, który stanowi około 30-40% globalnej produkcji. Jest bardziej wytrzymała na trudne warunki atmosferyczne, takie jak upały czy wilgoć, co sprawia, że jest łatwiejsza w uprawie. Ziarna robusty mają wyższą zawartość kofeiny, co sprawia, że kawa z jej udziałem jest bardziej intensywna i mocniejsza.
• Smak i aromat: Kawa robusta jest bardziej gorzka i cierpka niż arabica, z wyraźnymi nutami ziemistymi, drzewnymi, a czasem orzechowymi. W smaku może mieć również pewną metaliczność. Dzięki wyższej zawartości kofeiny, robusta daje napar o pełniejszym body i wyraźniejszym posmaku.
• Uprawa: Robusta rośnie w niższych wysokościach, w klimatach tropikalnych. Jest bardziej odporna na choroby i szkodniki, przez co jej uprawa jest tańsza i łatwiejsza w porównaniu do arabiki.
• Regiony produkcji: Robusta uprawiana jest głównie w Azji, w krajach takich jak Wietnam, Indonezja, oraz w Afryce (głównie w Kamerunie i Nigerii).
2.3. Liberica (Coffea liberica)
Liberica to mniej popularny, ale niezwykle interesujący gatunek kawy, który charakteryzuje się specyficznym smakiem. Ziarna tego gatunku są większe i mają nieregularny kształt. Kawa liberica jest uprawiana w ograniczonych ilościach, głównie w Afryce Zachodniej, na Filipinach oraz w Malezji.
• Smak i aromat: Liberica ma unikalny, dymny smak z wyraźnymi nutami owocowymi, kwiatowymi i drzewnymi. Niektóre osoby porównują ją do smaku wędzonego mięsa lub przypraw. Jest to gatunek kawy, który ma charakterystyczną, często kontrowersyjną nutę smakową, którą nie każdy może polubić.
• Uprawa: Liberica jest stosunkowo trudna w uprawie i wymaga specyficznych warunków klimatycznych. Jest bardziej odporną na choroby, ale ma mniejszą wydajność w porównaniu do arabiki i robusty.
• Regiony produkcji: Główne miejsca produkcji to Filipiny, Malezja i niektóre regiony Afryki Zachodniej.
2.4. Excelsa (Coffea excelsa)
Excelsa jest gatunkiem kawy, który kiedyś uważano za podgatunek liberiki, jednak obecnie jest traktowany jako osobny gatunek. Jest to kawa, która zyskuje na popularności w niektórych regionach świata, zwłaszcza w Azji.
• Smak i aromat: Kawa excelsa ma intensywny, owocowy smak z nutami przyprawowymi, kwiatowymi oraz lekką kwaskowatością. Cechuje się również wyraźną, pełną teksturą i nutą wędzoną.
• Uprawa: Uprawiana głównie w Azji Południowo-Wschodniej i Afryce, excelsa wymaga specyficznych warunków klimatycznych.
• Regiony produkcji: Główne regiony to Wietnam, Filipiny oraz Indie.
3. Proces przetwarzania kawy ziarnistej
Kiedy ziarna kawy są zbierane, poddawane są różnym procesom obróbki, które mają kluczowy wpływ na ostateczny smak naparu. Wyróżniamy dwa główne procesy:
3.1. Metoda na sucho (naturalna)
W metodzie na sucho, ziarna kawy są suszone na pełnym słońcu w całości, z otoczką miąższu owocu. Jest to najstarsza metoda obróbki, która daje kawie słodszy, bardziej owocowy smak. Proces ten jest bardziej czasochłonny, ponieważ ziarna muszą być regularnie obracane, aby nie zaczęły fermentować.
3.2. Metoda mokra (washed)
W tej metodzie ziarna kawy są pozbawiane miąższu przy użyciu wody. Po oddzieleniu ziaren od miąższu, są one suszone. Kawa uzyskana tą metodą jest zazwyczaj czystsza, jaśniejsza i ma bardziej wyważony smak, z wyraźną kwaskowatością.
4. Wybór odpowiednich ziaren do parzenia
Wybór ziaren kawy zależy w dużej mierze od indywidualnych preferencji smakowych. Osoby preferujące łagodniejsze, bardziej subtelne smaki będą sięgać po kawy arabica, podczas gdy miłośnicy mocniejszego smaku i większej zawartości kofeiny mogą preferować robustę. Warto również eksperymentować z różnymi metodami obróbki, które mogą wpłynąć na ostateczny profil smakowy kawy.
Ziarna kawy ziarnistej najlepiej kupować świeżo palone i przechowywać je w odpowiednich warunkach (w szczelnym opakowaniu w chłodnym, ciemnym miejscu), aby zachować ich pełnię smaku. Warto również inwestować w młynek do kawy, który pozwoli na mielenie ziaren tuż przed parzeniem, co zapewni najlepszą świeżość naparu.
5. Podsumowanie
Rodzaje kawy ziarnistej różnią się nie tylko smakiem, ale także metodami uprawy i obróbki. Wybór odpowiedniego gatunku i rodzaju obróbki ma kluczowy wpływ na ostateczny smak napoju. Kawa arabica, robusta, liberica i excelsa oferują zróżnicowane doznania smakowe, które mogą zaspokoić różne gusty. Ważne jest, aby znać różnice między tymi rodzajami, aby móc dostosować wybór kawy do swoich indywidualnych preferencji.
Dobre jakościowo kawy i herbaty znajdziemy w sklepie internetowym Venosa.pl. W asortymencie znajduje się zarówno kawa ziarnista, kawa mielona, kawa rozpuszczalna, kawa w kapsułkach, herbata ekspresowa, herbata liściasta.
Od tradycyjnych po wyszukane marki. W venosa.pl możemy kupić takie marki jak Lavazza, Dallmayr, Segafredo, Illy, Kimbo, Pellini oraz wiele innych. Natomiast w śród herbat znajdziemy dwie pionierskie marki na szczeblu jakościowym, czyli herbata Dammann i herbata Brodies.
